آب ماده‌ی با ارزش | علوم تجربی پایه‌ی سوم دبستان
در این مقاله با چرخه‌ی آب و نحوه‌ی تشکیل ابر آشنا خواهیم شد. همچنین به طور مختصر راجع به ویژگی‌های آب، تبخیر و میعان توضیح خواهیم داد. همان‌طور که می‌دانید آب مایع حیات‌بخش برای تمام موجودات روی کره‌ی زمین است. بدون آب نمی‌توان روی کره‌ی زمین زندگی کرد. آب به شکل‌های مختلف در طبیعت وجود دارد. ما نیز از آب به شکل‌های مختلف استفاده می‌کنیم. با مطالعه‌ی این مقاله می‌آموزیم که چرا چرخه‌ی آب، تشکیل ابر و باران تاثیر زیادی در زندگی انسان‌ها دارند. در کتاب علوم تجربی پایه‌ی سوم دبستان، دانش‌آموزان در درس آب ماده‌ی با ارزش با نحوه‌ی تشکیل ابر و باران بیشتر آشنا می‌شوند.
آب ماده‌ی با ارزش
همه‌ی ما می دانیم که آب ماده‌ی با ارزشی است. به همین جهت همواره بزرگترها ما را به صرفه‌جویی در آب تشویق می‌کنند. چرا آب ماده‌ی با ارزشی است، تا به حال به این فکر کرده‌اید؟ آب در طبیعت به شکل‌های مختلف مایع، یخ و بخار وجود دارد. آب را کجا می‌توان یافت؟ آب در ابرها، اقیانوس‌ها، دریاها، چشمه‌ها، رودها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، برکه‌ها، کوه‌های یخی در قطب، در دل کوه‌ها و حتی زیر زمین وجود دارد. در هوایی که تنفس می‌کنیم آب به صورت رطوبت وجود دارد. آب حتی به شکل شبنم روی برگ درختان نیز یافت می‌شود.
مصارف و منابع آب
آب همان‌طور که شکل‌ها و منابع مختلف دارد،به صورت‌های مختلف نیز به مصرف می‌رسد. ما از آب برای مصرف روزانه، کشاورزی و صنعت استفاده می‌کنیم. در مصرف روزانه ما از آب تنها برای آشامیدن استفاده نمی‌کنیم بلکه از آب در پخت و پز، شست و شوی ظروف، شست و شوی لباس‌ها،تمیز کردن خانه‌ها، حمام کردن، آبیاری گلها و گیاهان و … استفاده می‌کنیم. بخش بزرگی از منابع آب موجود در کره‌ی را اقیانوس‌ها و دریاها تشکیل می‌دهند. آب اقیانوس‌ها و دریاها شور است. ما نمی‌توانیم از آب شور برای آشامیدن استفاده کنیم بنابراین قبل از استفاده باید آب را تصفیه کنیم تا به آب شیرین تبدیل شود. از جمله منابع آب شیرین در طبیعت یخچال‌های قطبی، دریاچه‌های آب شیرین، رودها، رودخانه‌ها و آب‌های زیرزمینی هستند. آب‌های زیرزمینی آب‌هایی هستند که زیر سطح زمین وجود دارند. برای اینکه بتوانیم از این آب‌ها استفاده کنیم باید چاه حفر کنیم. ما نباید در حفر چاه زیاده‌روی کنیم. فراموش نکنیم که منابع آب شیرین در جهان محدود هستند بنابراین باید در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم.
چرخه‌ی آب
آب موجود در کره‌ی زمین همواره در گردش و جابه‌جایی است. به این فرایند چرخه‌ی آب می‌گویند. در چرخه‌ی آب، آب از حالتی به حالت دیگر تبدیل می‌شود. آب از طریق یک سری پدیده‌ها، محیط‌های مختلف را طی می‌کند. چرخه‌ی آب نقطه‌ی آغاز یا پایان ندارد بلکه این فرایند بارها و بارها تکرار می‌شود.
وقتی نور خورشید به آب‌های سطحی مانند اقیانوس‌ها، دریاها ،دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و رودها می‌تابد، آب را گرم می‌کند، وقتی آب به اندازه کافی گرما دریافت کند به بخار تبدیل می‌شود. به فرایند تبدیل آب از حالت مایع به حالت بخار، تبخیر می‌گویند. نور خورشید هر جا به آب دسترسی پیدا کند می‌تواند آن را به بخار تبدیل کند ولی گرما باید به اندازه‌ی کافی باشد. سپس بخارهای آب به سمت بالا حرکت می‌کنند. در قسمت‌های بالایی بخارهای آب متراکم می‌شوند، به هم می‌چسبند و ابرها را تشکیل می‌دهند. در ارتفاع بالا هوای سرد قرار دارد. وقتی بخارهای آب در مجاورت هوای سرد قرار می‌گیرند، سرد می‌شوند و به مایع تبدیل می‌شوند. به فرایند تبدیل آب از حالت بخار به حالت مایع، میعان می‌گویند. در واقع عکس عمل تبخیر را میعان می‌گویند. بنابراین اگر بخارهای آب به اندازه‌ی کافی سرد شوند، به قطره‌های کوچک آب تبدیل می‌شوند. قطره‌های کوچک آب چون سبک هستند در هوا شناور می‌مانند. این قطره‌های کوچک کم‌کم به هم نزدیک می‌شوند و قطره های بزرگتر تشکیل می‌دهند. قطره‌های بزرگتر به قدری سنگین می‌شوند که دیگر نمی‌توانند در هوا شناور بمانند. در این صورت قطره‌های بزرگ آب به صورت باران به سمت زمین فرود می آیند. ممکن است در مسیر حرکت بخارهای آب هوا به قدری سرد باشد که بخارهای آب یخ بزنند، در این صورت به جای بارش باران، بارش برف خواهیم داشت. با بارش باران و برف آب دوباره به سطح زمین برمی‌گردد و به شکل رودها و نهرهای کوچک جریان می‌یابد. این رودها و نهرها به اقیانوس‌ها و دریاها می‌ریزد. بخشی از آب هم به داخل زمین نفوذ می‌کند و آب‌های زیرزمینی را تشکیل می‌دهد. این فرایند که چرخه‌ی آب نام دارد بارها و بارها در طبیعت تکرار می‌شود.
حالت‌های آب
آب ماده‌ای است که ما می‌توانیم آن را در طبیعت به هر سه حالت جامد، مایع و بخار مشاهده کنیم. آبی که به حالت جامد است یخ نام دارد.حالت‌های آب طی فرایندهای مختلف به یکدیگر تبدیل می‌شوند. تبدیل جامد به مایع را ذوب می‌گویند. چنان‌چه یخ را در هوای آزاد قرار دهیم به آب مایع تبدیل می‌شود. ما در زندگی روزمره‌ی خود می‌توانیم فرایندهای تغییر حالت آب را مشاهده کنیم. زمانی که یک کتری پر از آب را روی حرارت قرار دهیم بعد از مدتی یک هاله‌ی ابر مانند مشاهده می‌کنیم که از کتری بیرون می‌زند. این هاله در واقع همان بخار آب است که به دلیل حرارت دادن آب ایجاد شده است.
همچنین ممکن است قطرات آب روی کاشی‌های یک حمام پر از بخار آب را مشاهده کرده باشید. این قطرات آب به دلیل سرد شدن بخار آب و تبدیل بخار آب به مایع تشکیل شده‌اند. وقتی که بخار آب را به جسمی سرد به نزدیک کنیم، اطراف آن جسم قطرات آب تشکیل خواهد شد. در این حالت بخار آب به مایع تبدیل شده است. تبدیل بخار آب به آب مایع را میعان می‌گویند.
دیدگاهتان را بنویسید