قمر در عقرب یعنی چه؟

قمر در عقرب یعنی چه؟

وقتی که کره ماه در گردش خود به دور زمین، به برج عقرب می‌رسد، می‌گویند قمر وارد عقرب شد (قمر در عقرب است) و وقتی از برج عقرب خارج می‌شود، می‌گویند قمر از عقرب خارج شد.

منظور از دایرةالبروج و منطقةالبروج چیست؟

ماه تنها قمر سیاره زمین است که حول زمین می‌گردد. از حرکت ظاهری خورشید در کره سماوی دایرة‌البروج ساخته می‌شود. دایرة‌البروج دایره‌ای فرضی در کره سماوی است که ناظر زمینی تصور می‌کند خورشید در مدت یک سال آن را طی می‌کند. ماه در صفحه زمین-خورشید حرکت نمی‌کند و با این صفحه زاویه دارد. بنابراین در نوار یا کمربندی از کره سماوی حرکت می‌کند که به آن منطقة‌البروج می‌گویند.

برج فلکی و صورت فلکی با هم تفاوت دارند

اگر منطقة‌‌البروج در آسمان را به دوازده بخش تقسیم کنیم، هر بخش معادل 30 درجه و در مجموع 360 درجه می‌شود. هر کدام از این بخش‌ها یک برج فلکی نام دارد. حدود 2000 سال پیش از میلاد بابلی‌ها تقسیم‌بندی برج‌های فلکی دوازده گانه را پایه‌گذاری کردند. آن‌ها هر برج‌ فلکی را به نام صورت‌ فلکی متناظر با آن نام‌گذاری کردند. 2000 سال پیش منطقة البروج از دوازده صورت فلکی عبور می‌کرد که منطبق با برج‌های فلکی بود. امروزه به دلیل حرکت تقدیمی زمین و جا به جایی مبدا مختصات دایرةالبروج، این دوازده برج از سیزده صورت فلکی عبور می‌کنند.

برج‌های فلکی به ترتیب حمل (بره)، ثور (گاو)، جوزا (دو پیکر)، سرطان (خرچنگ)، اسد (شیر)،‌ سنبله (خوشه)، میزان (ترازو)، عقرب (کژدم)، قوس (کماندار)، جدی (بزغاله)، دلو (دُل)، حوت (ماهی) نام دارند.

ایام سعد و نحس

خورشید، ‌ماه و سیارات سامانه خورشیدی که  در آسمان حرکت می‌کنند در منطقة البروج هستند و از این دوازده برج عبور می‌کنند. بر اساس تعریفی که در کهانت و تنجیم آمده است، هنگام عبور این اجرام از برج‌های فلکی و با توجه این که در لحظه زایش جهان در چه قسمتی از آسمان هستند ایام سعد و ایام نحس پدید می‌آید.

شرف  شمس و شرف قمر

زمانی که خورشید در زاویه 19 برج حمل است آن لحظه شرف شمس نام دارد. اگر ماه نیز در برج ثور باشد به آن شرف قمر می‌گویند. این موضوع برای تمام سیارات تعریف شده است. به طور کلی شرف شمس یعنی زمانی که خورشید در زاویه 19 ام برج حمل قرار بگیرد و این موضوع سالی یک بار رخ می‌دهد. شرف قمر یعنی زمانی که ماه در برج ثور یعنی نقطه مقابل برج عقرب قرار بگیرد و این در هر 28 روز تکرار می‌شود.

برج فلکی با صورت فلکی تفاوت دارد. چون این ویژگی‌ها از تنجیم به دست آمده است و تنجیم هم با برج و نه صورت فلکی سر و کار دارد،‌ بنابراین این دو اصطلاح را نباید به جای هم به کار برد.

منظور از منازل ماه چیست؟

اگر مسیر حرکت ماه در منطقة‌البروج را به 28 قسمت تقسیم کنیم به هر قسمت یک منزل ماه می‌گویند. ماه در بازه تقریبی 28 روزه یک‌بار دایرةالبروج را طی می‌کند و هر بار در یکی از این برج‌های فلکی قرار می‌گیرد. به طور میانگین دو تا دو و نیم روز را در برج عقرب قرار دارد. از نقطه اعتدال بهاری که ماه در زاویه 210 تا 240 درجه طول دایرةالبروجی قرار دارد، ایام قمر در عقرب می‌گوییم. ماه در زاویه صفر تا 30 درجه در برج حمل، 30 تا 60 در برج ثور، 60 تا 90 درجه در برج جوزا، 90 تا 120 در برج سرطان، 120 تا 150 در برج اسد،‌150 تا 180 درجه در برج سنبله،‌180 تا 210 درجه در برج میزان، 210 تا 240 درجه در برج عقرب، 240 تا 270 درجه در برج قوس، 270 تا 300 در برج جدی، 300 تا 330 درجه در برج دلو، 330 تا 360 درجه در برج حوت قرار می‌گیرد.

ما این برج‌ها را در تقویم خورشیدی یا همان تقویم جلالی داریم که به ترتیب بر فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، ‌مرداد، ‌شهریور، مهر، ‌آبان، ‌آذر، دی،‌ بهمن و اسفند منطبق‌اند.

احکام فقهی قمر در عقرب

در کتاب‌ها و منابع فقهی، انجام برخی کارهای مهم مانند عقد نکاح، انعقاد نطفه و سفر در ایام قمر در عقرب مکروه (نه حرام) دانسته شده است. دلیل این کراهت، روایت یا روایاتی است که در این باره وارد شده است. از جمله روایتی از امام صادق (ع) که می‌فرماید: در وقتی که قمر در عقرب است، هر کس مسافرت کند یا عقد نکاح نماید، نیکویی نبیند.

ما دلیل این کراهت را نمی‌دانیم و در حال حاضر در حوزه علوم تجربی نمی‌توان دلیل و منطقی بر آن استوار کرد؛ اگرچه این موضوعات در احکام نجوم و تنجیم که جزو علوم غریبه است، مفصل اظهار نظر شده است. نکته قابل توضیح این‌ است که طبق روایات اگر می‌خواهید کار مهمی انجام دهید و قمر در عقرب بود، توصیه به صدقه دادن شده است.

دیدگاه فقها از زمان قمر در عقرب

ممکن است سوال پیش بیاید که آنچه در روایات و احادیث ماثوره به عنوان « قمر در عقرب » ذکر شده، آیا مقصود زمان حضور قمر در برج عقرب است یا صورت فلکی آن. جمع کثیری از فقیهان قول اول را اختیار فرموده‌اند؛ اما در مقابل، نظر کسانی همچون  علامه مجـلسی و نیز صاحب جواهر (جواهر الکلام، ج 29 ، ص 42) در موضوع قمر در عقرب، این است که: در مراعات ایام قمر در عقرب باید لحاظ صورت فلکی عقرب را نمود و تا خروج قمر از صورت فلکی عقرب، صبر نمود. در این میان، سید یزدی (العروة الوثقى، ج ‏2، ص 799) و نیز علامه حسن زاده (هزار و یک کلمه، کلمة 554) نیز احتیاط را در رعایت برج و صورت دانسته‌اند.

البته شایان ذکر است هر چند تاثیر اموری همچون «قمر در عقرب» از نظر تجربی قابل قبول یا انکار نیست، اما در عین حال طبق آموزه‌های دینی، نباید بیش از حد به این امور اعتنا کرد؛ چراکه در آن صورت، زندگی فرد و جامعه با اختلال مواجه می‌شود که در این خصوص هم روایات مختلفی وارد شده است.

چگونه بدانیم که قمر در عقرب است؟

ایام قمر در عقرب را می‌توان با استفاده از محاسبات دقیق نجومی به دست آورد. آن چه برای عموم می‌توان گفت، مراجعه به برخی تقویم‌های نجومی معتبر است که در آن‌ها توضیح داده می‌شود قمر در چه ساعتی وارد برج عقرب می‌شود و در چه ساعتی از آن خارج می‌شود.

جدول قمر در عقرب سال 1400

روزهای قمر در عقربِ سال 1398 هجری شمسی