پیدایش فضا ازمنظر قرآن و علم

جواد فروغی دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث در تاریخ 1392/05/20 مقاله ای با عنوان پیدایش فضا از منظر قرآن و علم در دانشگاه قرآن و حدیث قم ارائه داده است. فروغی در این مقاله آیه 47 سوره ذاریات را با دقت مورد بررسی قرار داده است و معتقد است این سوره به موضوع پیدایش فضا و گسترش جهان که در علم جدید مطرح شده می پرداز، دانش بشری که معتقد است کهکشان ها با سرعت زیاد از هم دور می‌شوند و جهان در حال گسترش را ایجاد می‌کنند. او معتقد است که آیات علمی این سوره ها به ویژه آیه 47 سوره ذاریات با توجه به معنای ظاهری و مفهوم آیه تفسیر شده به کشفیات جدید درباره فضا که آیات  علمی قرآن با موضوعات آغاز پیدایش و دانش بشری هماهنگی دارد.

مقدمه مقاله

در مقدمه مقاله نویسنده به بحث های علمی و موضوعات قرآنی می پردازد.
او در ابتدا اشاره دارد به اینکه قرآن به قلب پیامبری نازل شده است که امی و درس ناخوانده بوده است  و آنرا از نشانه های معجزه ای قرآن دانشته است. فروغی در این مقاله به موضوعات علمی و آیات علمی قرآن که انسان را در تمام زمان ها وادار به اندیشیدن و تفکر پیرامون نظام و جهان هستی می کند اشاره دارد.
همچنین او فرابشری بودن قرآن را با توجه به گزاره های علمی آیات که در نوع خود بی مانند دانسته عنوان می کند.

فروغی معتقد است که قرآن تنها عهده دار آموزش دانش بشری و علم آموزی نیست اما باتوجه به آیات علمی آن به جلوه هایی از دانش های گوناگون علوم حتی در دوران پس از نزول آن اشاره کرده و آن را نشان از اعجاز قرآن دانسته است. او این آیات را از یک سو نمایانگر علوم و دانش فرابشری دانسته و از سوی دیگر نمایانگر توحید ربوبی و وصف صفات جمال و کمال پروردگار هستی دانسته است و از سوی دیگر، قرآن مومنین را به کسب علم و دانش تشویق نموده است تا بتوانند با کشف قوانین و سنت های تعبیه شده بر نظام آفرینش مشکلات سالم زیستن را حل نمایند.

اصول زندگی

نویسنده در اینجا زندگی را بر دو اصل می داند:

1. سلامت معنوی در سایه ایمان داشته باشند
2. آسایش مادی و اجتماعی هماهنگ با نظام موزون طبیعت بنا کنند.

نویسنده با ذکر اشاره های علمی قرآن نشانه های حقیقی قرآن را در خورشید و ماه و دراز شدن سایه و آمد و شد پیوسته شب و روز و تفاوت زبان ها و رنگ ها و قوانین مختلف طبیعی و اجتماعی میداند که برای درک بشر عنوان شده اند.

فروغی این اشاره ها را نشانگر اندیشیدن  بشر درباره اطراف خود دانسته و مطرح کرده که این آیات علمی می توانند راهگشای پژوهشگران و اندیشمندان حق طلب به سمت پرستیدن پروردگار جهان ساز و جهان گستر باشد.

قرآن و اشاره به آغاز جهان

فروغی در اینجا به آیه 47سوره ذاریات پرداخته و معتقد است این آیه جز ایات علمی قرآن است که به بحث گسترش جهان و فضا و آغاز پیدایش و آفرینش آن می پردازد. نویسنده معتقد است به دلیل ناهمراهی آیه با دستاورد های علمی در گذشته به دلیل نامفهومی ظاهری آیات مفسران و اندیشمندان ، تفسیر این آیات را در ترجمه و تفسیر به تاویل انجام می دانند.

فروغی با آوردن آیه 47 سوره ذاریات به تحلیل معنایی شناسی کلمه ( موسعون) می پردازد و آن را به توسعه دادن و گسترش جهان و پهناور ساختن آن نسبت می دهد و معنا می کند.

او معتقد است این کلمه به القاء ( وسعت افزایی و گسترش جهان و فضا بعد از آغاز پیدایش) می پردازد.

معنا گذاری مترجمان و مفسران

فروغی در این قسمت به تحلیل و تفسیر جمعی از مفسران قرآنی می پردازد و لغت ( لموسعون) در آیه 47 سوره ذاریات را تفسیر به رای مفسران می کند.  بررسی نویسنده مقاله  درتفسیر مفسران در عبارت (لموسعون):

        طبری

به ما فراخ آفریننده ایم بر میگرداند و این تفسیر را به گسترش فضا و جهان هستی هم نسبت می دهد

        شیخ طوسی

وسعت را در سه جمله تفسیر کرده:وسعت روزی با باران، وسعت آسمان در اغاز پیدایش،قدرت خداوند فراتر از وسعت آسمان

        طبرسی

به افرینش چیزی فراتر از آسمان تفسیر کرده و اشاره به پیدایش مخلوقی فرا آسمانی اشاره داشته استایشان در تفسیر این عبارت به تاویل روی می اورد.

        ابن عباس

به وسعت رزق و روزی با بارش باران اشاره داشته است و توانا بودن خداونددر وسعت روزی مخلوقات

        فخر رازی

ایشان رابا رویکرد علم گرایانه اش  مورد بررسی قرار داده به دو تفسیر احتمالی (اوسعنا =وسیع کردن جهان لقادرون= ما توانا و قدرتمندیم )

        ملافتح الله کاشانی

ایشان (وسع ) را به معنای توانایی داشتن تفسیر کرده. ایشان گستردگی در معنا را بعید نمیداند و ایشان همچنین به وسعت روزی بندگان و دانایی خالق هم اشاره کرده است

        فیض الاسلام

تفسیر به ( ما تواناییم ) کرده است

        الهی قمشه ای

به اقتدار و قدرت خداوند نسبت داده است

        آیتی

ایشان هم به قتدار و توانایی خداوند اشاره داشته است

       بانوی اصفهانی

ایشان وسعت دهندگی در معنا را دنبال می کند و میخواهد از معنای گستردگی جهان جلوگیری کند

       علامه طباطبایی

ایشان ایه را به معنای قدرت و توانایی و رزق و روزی بی پایان تفسیر کرده. ایشان کلمه (اید) را به دومعنای قدرت و نعمت معنا کرده اند که هر کدوم از اینها تفسیر جداگانه ای را در نظر گرفته اند

        بوکای

معتقد است برخی مترجمان جرات تفسیر حقیقی ایه را نداشته اند و یا به اشتباه تفسیر کرده اند و حمیدالله در ترجمه این آیه به زبان فرانسه آن را به بسط و گسترش فضا معنا کرده و این آیه را شگفتی میداند.

        مکارم شیرازی

به قدرت و وسعت در خلقت آسمان اشاره داشتند

       محمد مهدی فولادوند

به برگرداندن ترجمه پرداخته و فقط اشاره کرده به ما آسمان گستریم.

        مشکینی

نویسنده معتقد است ایشان راه احتیاط را پیش گرفته و به هردو معنا پرداخته است .

قرآن و نظریه انبساط پیوسته فضا از آغاز پیدایش

در اینجا نویسنده به علم نوین و بحث کیهان شناسی اشاره دارد که با هابل دانشمندان دریافتند که جهان در حال گسترش است ونمی تواند پایا و ایستا باشد . دانشمندان بوسیله هابل مشاهده کردند که کهکشانها در حال دور شدن از ما هستند و دچار تغییراتی بعداز میلیاردها سال میشود که این تغییرات هیچ تاثیر  زیست محیطی در دوران ما ندارد.

نویسنده آیه 47 سوره  ذاریات را منطبق با نظریه انبساط و گسترش جهان و فضا  میداند ایشان نتایج تحقیقات را حاکی از گسترش جهان از آغاز پیدایش می داند و ستارگانی که مدام درحال دور شدن از هم هستند و در این فاصله ستاره های جدیدی متولد میشوند. در اینجا فروغی به نظر بوکای نویسنده مسیحی اشاره کرده که او این آیه را به نظریه نسبیت عام انیشتین نسبت داده است و این دو را همسوی هم میداند.

نویسنده  در اینجا به توصیف علمی فضا و کهکشان راه شیری و ستارگان و سحابی های میان آنها و فاصله میان انها اشاره دارد که همواره درحال گسترش و دور شدن از هم هستند. و همچنین به نقطه صفر آغاز جهان و نظریه مهبانگ یا انفجار بزرگ اشاره کرده که آن را باز دلیل واضحی بر حرکت و پویایی فضا می داند و همچنین به نقطه آغازین جهان که در ابتدا از ماده و انرژی و زمان صفر بوده اشاره کرده است.

فرجام جهان در حال انبساط

در این قسمت نویسنده به دو فرجام اشاره دارد یکی انقباض و توقف جهان و دیگری ادامه انبساط جهان

فروغی گسترش جهان را به پرتاب سنگی تشبیه کرده که در هنگام پرتاب از زمین تا یک ارتفاع خاصی صعود میکند و صعودش به میزان سرعت اولیه بستگی دارد و در نهایت گرانش زمین باعث برگشت و سقوط آن میشود، این تمثیلی از جهان در حال گسترش و فرجام جهان به انقباض و توقف بود که نویسنده عنوان میکند هر چه قدر گرانش ماده جهان شدت و قدرت بیشتری داشته باشه این انقباض سریعتر انجام میشود. فروغی همچنین اشاره میکند به چگالی و سرعت برگشت به حالت انقباض که آن را به ماده سازنده ربط داده و میزان سرعت را به میزان چگالی آن ارتباط  داده است و در نهایت ذکر کرده که چون 95% ماده جهان ناشناخته و از ماده تاریک است نمی توان برای انقباض و انبساط جهان تخمین جدی زد .

اورخان محمدعلی شخصی است که فروغی نظر او را درباره پایان جهان با دو عنوان مرگ براثر جمع شدگی و چرودیگی و انبساط همیشه جهان مطرح می کند. او عنوان کرده که دوباره تمام اجرام و کرات به یک نقطه مرکزی جمع خواهند شد و یا جهان به انبساط خود که درحال گسترش می باشد ادامه می دهد. ولی براساس نظریه وی بعداز انبساط هم باز مرگی برای هر مخاوقی دانسته شده که راه فراری مرگ و ازبین رفتن وجود ندارد.

فروغی به برخی دیگر از نظریات درباره پایان جهان پرداخته که در نهایت با همین عناوین انبساط و انقباض روبرو میشود. و در پایان عنوان میکند به دلیل آنکه هنوز علم به این نقطه از دانش نرسیده نمیتوان نظر قطعی و حتمی داد.

فروغی در پایان مقاله عنوان میکند که جهان براساس برخی آیات پایان عمری دارد و دچار به هم ریختگی با پایانی وحشت آور و حیرت انگیز میشود.

آیات هشداری درباره پایان جهان

1/انشقاق – 1/زلزال – 2و4 /انفطار- 1و2و3و6 /تکویر- 104/انبیا

نویسنده  اشاره می کند به اینکه این آیات صرفا جهت علم به پایان جهان آورده نشده و چون علم انسان ناقص و درحال گسترش است شاید روزی از آینده، انسان متوجه منظور این ایات شود.

نتیجه گیری

نویسنده با اشاره به ایه 47 سوره ذاریات و نزدیکی معنایی آن به بحث انبساط جهان به تحلیل و بررسی تفسیر و نظریات مفسران و دانشمندان پرداخته است. نظریاتی که بین انبساط و سردشدگی و خاموشی سرگردان است و در نهایت به ایاتی از قران اشاره دارد که در نهایت جهان را درهم پیچیده و طوماری عنوان کرده و قائل به ازبین رفتن جهان شده است نه انبساط بی نهایت.

لینک مقاله اصلی :

http://qsf.iranjournals.ir/article_641302_6765af9f24724d0437dcf745c23a10e6.pdf