صورت فلکی بزغاله

صورت فلکی بزغاله (Capricornus) که با نام های جدی، بز دریایی و بزماهی نیز معروف است در منطقة البروج شاید اولین صورت فلکی است که از دوران ماقبل تاریخ شناخته شده است. تصویر بز یا ترکیب بز ـ ماهی در لوحه‌های به جا مانده از 3000 سال قبل بابلی‌ها کشف گردیده است. در حدود 2000 سال پیش، خورشید در حد اعلای خود در آسمان نیمکره‌ی جنوبی یعنی انقلاب زمستانی در نیمکره‌ی شمالی می‌رسید و این زمانی است که خورشید از مقابل این صورت فلکی عبور می‌نمود. به همین دلیل این عرض جغرافیایی را به نام مدار رأس‌الجدی خوانده‌اند که خورشید در این محل در نیمکره‌ی جنوبی می‌تواند عمود تابیده و بالای سر قرار گیرد. اما امروز خورشید در انقلاب زمستانی در جدی قرار ندارد بلکه مکان آن به دلیل چرخش محور زمین در اثر حرکت تقدیمی جابه‌جا شده است.

این صورت فلکی سه ستاره‌ی اصلی به نام های آلفا بزغاله، دلتا بزغاله و امگا بزغاله دارد.

M30 یک خوشه‌ی ستاره‌ای متراکم از قدر هفتم است که در حدود 4 درجه‌ای جنوب، جنوب شرقی زتای جدی قرار دارد. NGC 7103  یک خوشه‌ی کهکشانی و NGC 6907 یک کهکشان مارپیچ است.

بهترین زمان مشاهده‌ی بزغاله در ماه سپتامبر بین عرض‌های °60+ و °۹۰- می‌باشد.

پیشینیان ما، در منطقه‌ی دریای مدیترانه و خاورمیانه علاقه‌ی زیادی به موجودات افسانه ای داشتند؛ موجوداتی خیالی كه از تركیب اعضای موجودات واقعی و معمولی شكل می گرفتند از قبیل مینو تاروس ( هیولای آدم خوار با سر گاومیش) و انسانهای اسب پیكر. عجیب تر از آنها بزماهی است،  كه قبلا در بابل قدیم نقش مهمی را بازی می‌كرد. یونانیان باستان بر این باور بودند كه پان (Pan) خدای جنگل در نبردی كه خدایان علیه غول های افسانه ای در پیش گرفتند، برای آن كه بتواند از چنگ دشمنان فرار كند، خود را به رودخانه ای انداخت. او می‌خواست مانند شماری از دیگر خدایان برای استتار خود را به شكل ماهی در آورد. چون او دیر به داخل آب پرید، تنها نیمه‌ی پایینی او تبدیل به دم ماهی شد و سر شاخدارش به شكل بز در آمد . به این ترتیب موجود عجیب و خیالی بز ماهی خلق شد، كه بعد زئوس خدای خدایان او را به آسمان انتقال داد. صورت فلكی بزماهی را امروزه بیشتر جدی می‌خوانند. برای این اسم نیز افسانه ای وجود دارد. می‌گویند زمانی كه زئوس نبرد بر سر قدرت را با پدرش كرونوس (Cronous) آغاز كرد، آیجیپان (Aigipan)، پسر خدای جنگل به شكل یك بز كوهی در كنار او قرار گرفت و از او حمایت كرد. زئوس خدای پیروزمند، برای قدردانی از كمك  آیجیپان بعدا او را به یك صورت فلكی تبدیل كرد.

دلو (Aquarius)، عقاب (Aquila)، کمان (Sagittarius)، میکروسکوپ (Microscopium) و ماهی جنوب(Piscis Austrinus)  از صور فلکی مجاور بزغاله هستند.