دهانه‌ی برخوردی
دهانه‌ی برخوردی
Impact Crater
گودال‌هایی که با اندازه‌های مختلف بر سطح ماه دیده می‌شوند. اندازه و نوع این دهانه‌ها بستگی به زاویه‌ی برخورد، اندازه، جرم و سرعت جسم برخورد کننده دارد. جسم برخورد کننده می‌توانسته تکه‌ای از یک سیارک یا دنباله‌دار یا سنگی سرگردان در فضای میان سیاره‌ای باشد که به دام گرانش ماه افتاده و سرانجام با آن برخورد کرده است.
اگر جرمی کوچک با سرعت کم به ماه برخورد کند انرژی برخورد کمی آزاد می‌کند وحاصل، گودالی کوچک و ساده خواهد بود. دهانه‌های برخوردی ساده همان طور که از نامشان پیداست شکلی ساده و بدون قله‌ی مرکزی دارند با دیواره‌هایی صاف و اندازه‌ای کمتر از 15 کیلومتر. آن‌ها ژرفایی در حدود 20 درصد قطرشان دارند.
جسم برخورد کننده‌ی بزرگ‌تر وپرسرعت‌تر انرژی برخورد بیشتری آزاد می‌کند و طبیعتاً گودالی بزرگ‌تر وپیچیده‌تر تولید می‌شود. دهانه‌های برخوردی پیچیده یک یا چند قله‌ی مرکزی دارند. فاصله‌ی لبه‌هایشان 15 تا 175 کیلومتر است. بیشتر گودال‌های معروف ماه از این نوع هستند مانند تیکو با قطر 85 کیلومتر و عمق 4800 متر و کوپرنیک با 93 کیلومتر قطر و عمق 3800 متر.
دهانه‌های بزرگ‌تر از 175 کیلومتر پیچیده‌تر هستند و قله‌ی مرکزی حلقوی شکل دارند. حوضه‌ها یا دشت‌های برخوردی گودال‌های برخوردی بزرگی هستند که بیش از 300 کیلومتر پهنا دارند. بیش از 40 حوضه‌ی برخوردی روی ماه وجود دارد. مشهورترین آن‌ها دریای بحران‌ها و دشت اورینتال(oriental)است. برخورد سازنده‌ی آن‌ها چنان فاجعه بار بوده است که جابجا شدگی و تغییر شکل‌هایی در پوسته ایجاد کرده و مواد خارج شده از آن‌ها تا نواحی وسیعی پراکنده شده است.
به عنوان مثال برخورد عظیم بحران‌ها گودالی به قطر 418 کیلومتری ایجاد کرده با رشته کوه‌هایی به بلندی 15 کیلومتر. در اطرافش پوسته‌ی ماه را شکافته و باعث شده مواد مذاب کاملاً روی آن را بپوشاند.
این دهانه‌ها در زمانی شکل گرفته‌اند که اجرام سرگردان سیارک‌ها و دنباله‌دارها در سامانه‌ی خورشیدی به وفور یافت می‌شده‌اند و با کاهش این اجرام به مرور زمان شکل‌گیری این دهانه‌ها در حال حاضر بسیار نادر است.
دیدگاهتان را بنویسید