پیدایش فضا از منظر قرآن و علم
جواد فروغی دانشجوی دکترای علوم قرآن وحدیث در سال 1392 مقاله‌ای با عنوان پیدایش فضا از منظر قرآن و علم در دانشگاه قرآن و حدیث قم ارائه داده است. فروغی در این مقاله آیه 47 سوره ذاریات را با دقت مورد بررسی قرار داده و معتقد است این سوره به موضوع پیدایش فضا و گسترش جهان که در علم جدید مطرح شده می پردازد.
در مقدمه نویسنده به بحث های علمی و موضوعات قرآنی می پردازد.او در ابتدا اشاره دارد به اینکه قرآن به قلب پیامبری نازل شده که امی و درس ناخوانده بوده است و این مطلب از نشانه های معجزه ای آن است. فروغی در این مقاله به موضوعات علمی و آیات علمی قرآن که انسان را در تمام زمان ها وادار به اندیشیدن و تفکر پیرامون نظام و جهان هستی می کند، اشاره دارد.
همچنین او فرابشری بودن قرآن را با توجه به گزاره‌های علمی آیات که آن‌ها را در نوع خود بی مانند دانسته، مطرح نموده است. فروغی معتقد است که قرآن تنها عهده دار آموزش دانش بشری و علم آموزی نیست اما با توجه به آیات علمی آن، به جلوه هایی از دانش‌های گوناگون علوم اشاره نموده است. این آیات را از یک سو نمایانگر علوم و دانش فرابشری و از سوی دیگر به بروز توحید ربوبی و وصف صفات جمال و کمال پروردگار هستی دانسته است. همچنین قرآن را تشویق کننده مومنین به دانش و علم می‌داند تا بتوانند با کشف قوانین و سنت های تعبیه شده بر نظام آفرینش، مشکلات سالم زیستن را حل نمایند.
نویسنده در اینجا زندگی را بر مبنای دو اصل می‌داند:
1-سلامت معنوی در سایه ایمان
2-آسایش مادی و اجتماعی هماهنگ با نظام موزون طبیعت
نویسنده به ذکر اشاره‌های علمی قرآن می پردازد که نشانه‌های حقیقت نهایی قرآن را در خورشید و ماه و گستردگی سایه و آمد و شد پیوسته شب و روز و تفاوت زبان‌ها و رنگ‌ها و قوانین مختلف طبیعی و اجتماعی دانسته و آنان را برای درک بشر مطرح نموده است.
فروغی این اشاره ها را نشانگر اندیشیدن بشر درباره اطراف خود دانسته و مطرح کرده که این ایات علمی می توانند راهگشای پژوهشگران و اندیشمندان حق طلب به سمت پرستیدن پروردگار جهان ساز و جهان گستر باشد.
قرآن و اشاره به آغاز جهان
نویسنده به آیه 47 سوره ذاریات پرداخته و معتقد است این آیه جز آیات علمی قرآن است که به بحث گسترش جهان و فضا و آغاز پیدایش و آفرینش آن می پردازد. او همچنین با آوردن آیه 47 سوره ذاریات به تحلیل معنایی شناسی کلمه ( موسعون) می پردازد و آن را به توسعه دادن و گسترش جهان و پهناور ساختن آن نسبت داده و معنا می‌کند.
معنا گذاری مترجمان و مفسران
فروغی در این قسمت به تحلیل و تفسیر جمعی می پردازد و لغت ( لموسعون) در آیه 47 سوره ذاریات را تفسیر به رای مفسران می کند. بررسی نویسنده مقاله درتفسیر مفسران در عبارت (لموسعون) بدین صورت است:
طبری: این تفسیر را به گسترش فضا و جهان هستی نسبت می‌دهد.
شیخ طوسی: وسعت را در سه جمله تفسیر کرده:وسعت روزی با باران، وسعت آسمان در اغاز پیدایش، قدرت خداوند فراتر از وسعت آسمان
طبرسی: به آفرینش چیزی فراتر از آسمان تفسیر کرده و به پیدایش مخلوقی فرا آسمانی اشاره داشته است، ایشان در تفسیر این عبارت به تاویل روی می آورد.
ابن عباس: به وسعت رزق و روزی با بارش باران و توانا بودن خداوند در وسعت روزی مخلوقات اشاره داشته است.
ملافتح الله کاشانی: ایشان (وسع) را به معنای توانایی داشتن تفسیر کرده و گستردگی در معنا را بعید نمی‌داند و همچنین به وسعت روزی بندگان و دانایی خالق هم اشاره نموده است.
فیض الاسلام: تفسیر به ( ما تواناییم ) کرده است.
الهی قمشه ای: به اقتدار و قدرت خداوند نسبت داده است.
آیتی: ایشان هم به اقتدار و توانایی خداوند اشاره داشته است.
بانوی اصفهانی: ایشان وسعت دهندگی در معنا را دنبال می‌کند و می‌خواهد از معنای گستردگی جهان جلوگیری کند
علامه طباطبایی: ایشان آیه را به معنای قدرت و توانایی و رزق و روزی بی پایان تفسیر نموده و کلمه (اید) را به دو معنای قدرت و نعمت معنا کرده‌اند که هر کدام از این‌ها تفسیر جداگانه‌ای را در نظر گرفته‌اند.
بوکای: معتقد است برخی مترجمان جرات تفسیر حقیقی ایه را نداشته‌اند و یا به اشتباه تفسیر کرده‌اند و حمیدالله در ترجمه این آیه به زبان فرانسه آن را به بسط و گسترش فضا معنا کرده و این آیه را شگفتی می‌داند.
مکارم شیرازی:به قدرت و وسعت در خلقت آسمان اشاره داشتند.
محمد مهدی فولادوند: به برگرداندن ترجمه پرداخته و فقط اشاره کرده ما آسمان گستریم.
مشکینی: نویسنده معتقد است ایشان راه احتیاط را پیش گرفته و به هردو معنا پرداخته است .
قرآن و نظریه انبساط پیوسته فضا از آغاز پیدایش
در اینجا نویسنده به علم نوین و بحث کیهان شناسی اشاره دارد که دانشمندان دریافتند جهان در حال گسترش است و نمی‌تواند پایا و ایستا باشد. دانشمندان با تلسکوپ هابل مشاهده کردند که کهکشان‌ها در حال دور شدن از ما هستند و دچار تغییراتی بعد از میلیاردها سال می‌شوند و این تغییرات هیچ تاثیر زیست محیطی در دوران ما ندارد.
نویسنده آیه 47 سوره ذاریات را منطبق با نظریه انبساط و گسترش جهان و فضا می‌داند. ایشان نتایج تحقیقات را حاکی از گسترش جهان از آغاز پیدایش می داند و ستارگانی که مدام درحال دور شدن از هم هستند و در این فاصله ستاره های جدیدی متولد می‌شوند.
نویسنده در اینجا به توصیف علمی فضا و کهکشان راه شیری و ستارگان و سحابی های میان آن‌ها و فاصله میان آن‌ها اشاره دارد که همواره درحال گسترش و دور شدن از هم هستند. و همچنین به نقطه صفر آغاز جهان و نظریه مهبانگ یا انفجار بزرگ اشاره کرده که آن را باز دلیل واضحی بر حرکت و پویایی فضا می داند. همچنین به نقطه آغازین جهان که در ابتدا از ماده و انرژی و زمان صفر بوده اشاره نموده است.
فرجام جهان در حال انبساط
در این قسمت نویسنده به دو فرجام اشاره دارد یکی انقباض و توقف جهان و دیگری ادامه انبساط جهان .
فروغی گسترش جهان را به پرتاب سنگی تشبیه کرده که در هنگام پرتاب از زمین تا یک ارتفاع خاصی صعود می‌کند. صعود این توپ به میزان سرعت اولیه بستگی دارد و در نهایت گرانش زمین باعث برگشت و سقوط آن می‌شود ، این تمثیلی از جهان در حال گسترش و فرجام جهان به انقباض و توقف بود که نویسنده عنوان می‌کند هر چه قدر گرانش ماده جهان شدت و قدرت بیشتری داشته باشه این انقباض سریع‌تر انجام می‌شود.فروغی همچنین به چگالی و سرعت برگشت به حالت انقباض که آن را به ماده سازنده ربط دادخه و میزان سرت را به میزان چگالی آن ارتباط داده است و در نهایت ذکر کرده که چون 95% ماده جهان ناشناخته و از ماده تاریک است اشاره نموده و مطرح می‌کند نمی توان برای انقباض و انبساط جهان تخمین جدی زد .
فروغی به برخی دیگر از نظریات درباره پایان جهان پرداخته که در نهایت با انبساط و انقباض روبرو می‌شود و در پایان عنوان می‌کند به دلیل آنکه هنوز علم به این نقطه از دانش نرسیده، نمی‌توان نظر حتمی داد.او در پایان مقاله عنوان می‌کند که جهان براساس برخی آیات پایان عمری دارد و دچار بهم ریختگی با پایانی وحشت آور و حیرت انگیز می‌شود.
1/انشقاق – 1/زلزال – 2و4 /انفطار- 1و2و3و6 /تکویر- 104/انبیا در رابطه با پایان جهان هشدار دهنده هستند. نویسنده اشاره می کند به اینکه این آیات صرفا جهت علم به پایان جهان آورده نشده و چون علم انسان ناقص و درحال گسترش است شاید روزی انسان متوجه منظور این آیات شود.
نتیجه گیری
نویسنده با اشاره به ایه 47 سوره ذاریات و نزدیکی معنایی آن به بحث انبساط جهان به تحلیل و بررسی تفسیر و نظریات مفسران و دانشمندان پرداخته است. نظریاتی که بین انبساط و سردشدگی و خاموشی سرگردان است و در نهایت به آیاتی از قرآن اشاره دارد که نهایت جهان را درهم پیچیده و طوماری عنوان کرده و قائل به ازبین رفتن جهان شده است نه انبساط بی نهایت.
برای دریافت مقاله اینجا کلیک کنید.
دیدگاهتان را بنویسید