سنگها | علوم تجربی پایه هشتم
در این مقاله در مورد انواع سنگها و نحوه تشکیل آن‌ها صحبت خواهیم کرد. اگر به اطراف خود دقت کنیم مواد مختلفی را می‌بینیم که در زندگی روزمره از آن‌ها استفاده می‌کنیم. یکی از این مواد سنگ است. سنگها کاربردهای زیادی در زندگی ما دارند. ما از سنگها به صورت‌های مختلف استفاده می‌کنیم.
سنگها شکل‌ها، رنگ‌ها و انواع مختلف دارند و به روش‌های مختلف نیز تشکیل میشوند. ما از سنگها در ساختمان سازی، صنایع، پزشکی و ساخت زیورآلات استفاده می‌کنیم. در کتاب علوم تجربی پایه هشتم، دانش‌آموزان در درس سنگها با سنگ‌های آذرین، رسوبی و دگرگونی و نحوه تشکیل آن‌ها بیشتر آشنا میشوند.
سنگها
سنگ چیست؟ آیا می‌دانید سنگها چگونه تشکیل میشوند؟ سنگها موادی جامد از سنگ‌کره زمین هستند که از یک یا چند کانی ساخته شده‌اند. سنگها لایه جامد خارجی زمین، پوسته و بیشتر قسمت‌های داخلی آن را تشکیل می‌دهند. سنگها از نظر سختی، رنگ، چگالی و ترکیبات معدنی با هم تفاوت دارند. بنابراین با توجه به این ویژگی‌ها کاربردهای مختلف دارند. سنگها منابع ارزشمندی برای ما هستند. سنگها تقریبا در همه جای زمین به ویژه در رشته کوه‌ها و بستر رودخانه‌ها یافت میشوند.
بعضی از سنگها حاوی مواد معدنی و منابع طبیعی مانند نفت، گاز، آب، آهن، طلا و … هستند.
سنگها چگونه تشکیل میشوند؟
سنگها در اثر عواملی مانند هوازدگی و فرسایش کوه‌ها به وجود می‌آیند. سنگها موادی از پوسته زمین هستند که از پیوند یک یا چند کانی تشکیل شده‌اند.
سنگها از چه موادی ساخته میشوند؟
سنگها بر اساس نحوه تشکیل، مواد معدنی و ترکیبات شیمیایی موجود در آن‌ها دسته بندی میشوند. سنگها معمولا در سه گروه اصلی قرار می‌گیرند: سنگ‌های آذرین، سنگ‌های رسوبی و سنگ‌های دگرگونی.
سنگ‌های آذرین چگونه تشکیل میشوند؟
سنگ‌های آذرین سنگ‌هایی هستند که از مواد مذاب درون زمین تشکیل میشوند. هرچه به مرکز زمین نزدیکتر می‌شویم دما بالا می‌رود. گرمای زیاد باعث می‌شود که سنگ‌های موجود در لایه‌های زیرین پوسته زمین به ماگما یا مواد مذاب تبدیل شوند. این مواد به دلیل وجود گاز و دمای زیاد نسبت به سنگ‌های اطراف خود سبک‌تر هستند و به سمت بالا حرکت می‌کنند. مواد مذاب زمانی که سرد میشوند سنگ‌های آذرین را تشکیل می‌دهند. سنگ‌های آذرین به دو دسته کلی تقسیم میشوند.
سنگ‌های آذرین از انجماد مواد مذاب درون زمین تشکیل میشوند.
-
سنگ‌های آذرین درونی
اگر مواد مذاب درون زمین به سطح زمین راه پیدا نکنند و همان‌جا سرد شوند سنگ‌های آذرین درونی را تشکیل می‌دهند. سنگ‌های آذرین دورنی درشت بلور هستند و کانی‌های آن بدون میکروسکوپ قابل مشاهده است.
-
سنگ‌های آذرین بیرونی
اگر مواد مذاب درون زمین به سطح زمین راه پیدا کنند گدازه‌ها را تشکیل می‌دهند. گدازه‌ها روی سطح زمین جاری و به آرامی سرد میشوند. با سرد شدن تدریجی این مواد سنگ‌های آذرین بیرونی تشکیل میشوند. سنگ‌های آذرین بیرونی ریز بلور هستند.
سنگ‌های رسوبی چگونه تشکیل میشوند؟
نوع دیگر سنگها، سنگ‌های رسوبی هستند. این سنگها معمولا در اثر عوامل بیرونی تشکیل میشوند. عواملی مانند آب، باد، تغییرات دما، فشار و فعالیت موجودات زنده و به ویژه انسان‌ها، باعث خرد شدن و فرسایش سنگ‌های سطح زمین میشوند. سنگ‌های خرد شده به صورت ذرات ریز، قطعات کوچک و مواد محلول توسط رودخانه یا باد به دریاها و اقیانوس‌ها وارد میشوند. این مواد به صورت لایه لایه روی هم قرار می‌گیرند، متراکم میشوند و تشکیل رسوب می‌دهند.
سنگ‌های رسوبی از طریق تجمع تدریجی رسوبات تشکیل میشوند.
رسوبات در بستر رودخانه‌ها و دریاها انباشته و متراکم میشوند. سپس این رسوبات به تدریج و با گذشت زمان در اثر فشار ناشی از وزن لایه‌های بالایی سخت و تبدیل به سنگ‌های رسوبی میشوند. بعضی از سنگ‌های رسوبی درون غارها به شکل قندیل دیده می‌شود.
سنگ‌های دگرگونی چگونه تشکیل میشوند؟
سنگ‌های دگرگونی سنگ‌هایی هستند که در مدت زمان طولانی تحت تاثیر گرما، فشار و مواد داغ درون زمین قرار می‌گیرند. این فرآیندها باعث تغییر ترکیبات و بافت سنگ می‌شود و سنگ‌های دگرگونی را تشکیل می‌دهند. در این فرایند گرما در حدی نیست که سنگها را ذوب کند، اما ماهیت و شکل آن را تغییر می‌دهد.
سنگ‌های دگرگونی هنگامی تشکیل میشوند که سنگها تحت فشار و دمای زیاد قرار بگیرند.
دیدگاهتان را بنویسید