هم‌نشینی ماه و ثریا
صورت فلکی
در حدود 3000 سال قبل، مردمان شرق مدیترانه شروع به تقسیم بندی آسمان به نقوشی ساده و قابل شناسایی نمودند و بر این تقسیم بندی‌ها نام‌های اله‌ها و اساطیر و موجودات افسانه‌ای را نهادند. این نقوش امروزه صورت فلکی خوانده می‌شوند. تقسیم بندی و نام‌گذاری یاد شده، برای دریانوردان و کشاورزان به منظور آگاهی از وقت شب یا فصل سال مفید بوده است. در زمان بطلیموس، ستاره شناس یونانی که حدود 150 سال بعد از میلاد می‌زیست، تعداد این صورت‌های فلکی 48 مورد بود.از آن زمان تا کنون منجمان گوناگون سعی کردند صورت‌های فلکی دیگری برای برای پر کردن مکان‌های خالی بین آن‌ها معرفی کنند. با روش جدید تعداد صورت‌های فلکی که تمامی آسمان را می‌پوشاند به 88 رسیده است. به منظور یکنواختی، اسامی صورت‌های فلکی و محدوده آن‌ها را شورای حکام اتحادیه بین المللی ستاره شناسی تعیین و تایید کرده است.
ستاره‌های هر صورت فلکی معمولا با هم ارتباطی ندارند و در فواصل مختلف از ما و از یکدیگر قرار گرفته‌اند.
خوشه ستاره‌ای
گاهی در بعضی نقاط آسمان، ستارگان به صورت خوشه‌ای دور هم گرد آمده‌اند که نمونه آن خوشه پروین در صورت فلکی گاو است. بر حسب نوع ستاره‌ها و مکان قرار گرفتن آن‌ها در کهکشان، دو نوع خوشه ستاره‌ای وجود دارد.
خوشه‌های باز از تجمع کم تراکم ستاره‌های جوان در بازوهای مارپیچی کهکشان پدید آمده‌اند. برخی از خوشه‌های باز هنوز هم با گازهایی که ابر زادگاهشان بوده، احاطه شده‌اند. خوشه‌های باز ممکن است از مقدار کمی ستاره تا چند هزار ستاره تشکیل شده باشند.
از تجمع گوی مانند ستارگان گوناگون، “خوشه‌های کروی” یا گوی مانند شکل گرفته است. این خوشه‌ها مجموعه‌ای تا 300000 ستاره‌اند که خوشه‌وار بهم پیوند یافته‌اند. ستاره‌های موجود در خوشه‌های کروی بسیار پیرند و تعداد بیشتری از آن‌ها را می‌شناسیم. از آنجا که خوشه‌های کروی بسیار از ما دورند، در نتیجه کم‌نور تر نیز به نطر می‌رسند.
یکی از زیباترین رویدادهای نجومی که در شهریور ماه سال 1403 شاهد آن خواهیم بود، هم‌نشینی ثریا در کنار ماه است. واحد فناور رصدگرعمق آسمان برنامه ویژه‌ای را برای مشاهده این رویداد چشم نواز با تلسکوپ‌های پیشرفته خود ترتیب داده است تا فرصت استفاده از این لذت شیرین برای تمامی دوست د‌‌اران آسمان مهیا باشد. جهت اطلاع بیشتر از برنامه‌ها از اینجا….. همراه ما باشید.
خوشه پروین (ثریا)
دو خوشه ستاره‌ای پروین و قلایص برای علاقمندان آسمان دارای جاذبه‌های گردشگری‌اند. در اساطیر و افسانه‌ها این دو خوشه خواهر بوده‌اند و دختران اطلس محسوب می‌شدند و مادرانشان متفاوت بودند. در افسانه‌ها روایت شده که قلایص پنج ستاره‌اند، ولی حداقل ده‌ها ستاره از آن با چشم غیر مسلح دیده می‌شود. قلایص تحت الشعاع همسایه نزدیک خود یعنی پروین قرار دارد، که آن را در اصطلاح گاهی به نام “هفت خواهران” نیز می‌نامند و مشهورترین خوشه ستاره‌ای محسوب می‌شود. این خوشه با نام Messier45 یا کد M45 شناخته می‌شود. ستاره‌های خوشه پروین مانند مگس‌هایی در حال پر زدن در پشت گاو به نظر می‌رسند. از نگاهی دیگر، خوشه پروین مانند لکه‌ای مه گرفته است که شش یا هفت ستاره آن به صورت جداگانه به چشم می‌آیند و گاهی هم تا ده ستاره آن دیده می‌شود که این خود می‌تواند آزمایشی برای تیزبینی چشم انسان باشد.حالت مه گرفتگی به دلیل پرتوهای ستاره‌های کم فروغ دیگری است که در آن نواحی حضور دارند و در ورای دید ما با چشم غیر مسلح‌اند. بدون شک خوشه پروین در در قلمرو ستاره شناسی زیباترین منظره از درون دوربین دو چشمی است.
ستاره‌های اصلی پروین دارای نامند: نیرالثریا، اطلس، الکترا، مایا، مروپ، تحیه، پلیون، سلائنو، 18 ثور، آستروپ و 22 ثور. پدر و مادر آن‌ها، اطلس و پلیون هم حضور دارند.
افزون بر ستاره‌هایی که نام‌گذاری شده‌اند، دوربین‌های دو جشمی ده‌ها ستاره دیگر را که در این منطقه جا خوش کرده‌اند، یک جا نشان می‌دهند. حداقل 100 ستاره عضو این خوشه‌اند و در فاصله 380 سال نوری از ما قرار گرفته‌اند. فاصله آن‌ها به اندازه دو برابر و نیم فاصله قلایص است. ستاره‌های اصلی خوشه پروین شکلی را پدید می‌آورند که شباهت به بخش آبگردان صورت فلکی خرس بزرگ ارد. قرص کامل ماه به اندازه آبگردان خوشه پروین است بی اینکه ستاره‌های نیرالثریا و تحیه را بپوشاند. اگر تمامی ستاره‌های آن را در نظر بگیریم، کلا به اندازه دو برابر قطر ماه خواهد بود.
درخشنده‌ترین ستاره عضو خوشه پروین نیرالثریا با قدر 9/2 و به رنگ سفید- آبی و غولی با 800 برابر درخشندگی خورشید است.
خوشه پروین با عمر 50 میلیون سال، به نسبت 600 میلیون سال از قلایص جوان تر است. اما درخشان‌ترین اعضای خوشه پروین که در دوربین‌های دو چشمی مانند الماس سفید – آبی می‌درخشند، عمرشان بیشتر از چند میلیون سال نیست. عکس‌برداری با زمان نوردهی زیاد، نشان می‌دهد که ستاره‌های خوشه پروین در لفافی از گاز و غبار پیچیده شده‌اند، ولی این سحابی ابرناک، با تلسکوپ‌های کوچک غیر حرفه‌ای قابل رویت نیست، مگر در شرایط بسیار نادر و مناسب محیطی. سحابی‌های ابرناک، معمولا باقی‌مانده ابرهایی هستند که ستاره‌ها از آن‌ها ساخته شده‌اند. تحقیقات اخیر مطرح می‌سازد که این ابر ارتباطی به ابری که خوشه از آن ساخته و جدا شده ندارد.