ابوالحسن شعرانی

شیخ ابوالحسن شعرانی از علمای قرن چهارهم هجری قمری می باشد. شیخ ابوالحسن در خانواده ای مذهبی پرورش یافت. میرزا ابوالحسن شعرانی قرآن را نزد پدرش، شیخ محمد تهرانی که اولین معلم او بود فراگرفت. بعدها به مدرسه مروی رفت و بدر آنجا به تحصیل پرداخت. ادبیات عرب، فارسی، منطق، فقه، اصول، فلسفه، ریاضی و… را طی سال‌ها آموخت.

از معروفترین اساتید او در حوزه‌ی علمیه تهران، می‎توان از آیةالله حاج میرزا مهدی آشتیانی نام برد. هم‌چنین حكیم محقق میرزا محمود قمی از اساتید او بود كه مردی زاهد و دانشمند بود. حبیب الله ذوالفنون نیز استاد ریاضی میرزا ابوالحسن شعرانی در حوزه‌ی تهران بود.

میرزا ابوالحسن شعرانی در محضر اساتیدی چون حاج شیخ عبدالكریم حائری و حاج شیخ عبدالنبی نوری به ادامه‌ی تحصیل پرداخت.

شعرانی  در 26 سالگی پدرش را که از علما بود. مدتی بعد از این ماجرا او به نجف رفت و شاگردی استادان را پیدا کرد.  او در آنجا شیفته ی سید ابوتراب خوانساری شد. سید ابوتراب خوانساری در بین علما شخصیت برجسته‎ای داشت و علاوه بر فقه و معارف شیعه، با فقه اهل سنت نیز آشنا داشت.

بازگشت شعرانی به ایران

شیخ ابوالحسن شعرانی پس از تكمیل تحصیلات علمی و سیر و سلوك عرفانی و عملی، در اوج استبداد رضا خانی، به تهران بازگشت و به تبلیغ، تدریس، تحقیق و ادامه‌ی سیر و سلوك پرداخت. او در این باره  نوشته است:

چون عهد شباب به تحصیل علوم و حفظ اصطلاحات و رسوم بگذشت، از هر عملی بهره بگرفتم و از خرمنی خوشه برداشتم. گاهی به مطالعه كتب ادب از عجم و عرب، و زمانی به تدریس اشارات ( اثر ابن سینا) و اسفارِ (اثر ملاصدرا) و زمانی به بررسی تفاسیر و اخبار، زمانی به تفسیر و حاشیه نویسی، كتب فقه و اصول و گاهی به تعمق در مسائل ریاضی و معقول تا آن عهد به سر آمد …

سالیان دراز، شب بیدار و روز همراه دفترها و جزوه‎ها و پیوسته همدم قلم‌ها و كاغذها ناگهان سروش غیب در گوش، این ندا داد كه علم برای معرفت است و معرفت بذر عمل و طاعت، و طاعت بی‎اخلاص نشود و این همه میسر نگردد مگر به توفیق خدا و توسل به اولیا…

آشنایی شعرانی با زبان های خارجی

علامه شعرانی علاوه بر مهارت كافی در فقه و اصول، تفسیر، حدیث، فلسفه، ریاضی، عرفان، كلام و … با چندین زبان غیر از فارسی و عربی آشنا بود:

1. تركی: زبان تركی را مثل زبان مادری می‎دانست و می‎خواند و می‎نوشت.
2.  فرانسه: بنا به شنیده ها، شعرانی به زبان فرانسه، كاملاً تسلط داشت و بسیاری از كتب علوم اسلامی ترجمه شده به زبان فرانسه را خود مطالعه و با متن اصلی تطبیق می‎كرد و صحت و سقم ترجمه را تعیین می‎نمود.
3. انگلیسی: وی به زبان انگلیسی نیز آشنایی بود.
4. عبری: جالب است بدانید كه عالمی دینی با همه وسعت اطلاعات و اشتغالات در علوم مختلف، به زبان عبری هم تسلط داشته باشد! ایشان این زبان را از یك روحانی یهودی فرا گرفته بود.

علامه میرزا ابوالحسن شعرانی در مدت عمر پربركت خویش شاگردانی فرزانه و حكیم و فقیه تربیت كرد. از جمله‌ی آن‌ها:

1.  میرزا هاشم آملی (1322-1413 ق

   او در جوانی پس از عزیمت به تهران ابتدا نزد سید محمد تنكابنی، شعرانی و مدرس ادامه تحصیل داد. بعدها او به قم رفت و دوره‌ی عالی فقه و اصول را از شیخ عبدالكریم حائری و سید محمد حجت كوه كمری فرا گرفت و به درجه‌ی اجتهاد رسید. مدتی نیز در نجف در محضر میرزا حسین نایینی، آقا ضیاء عراقی و سید ابوالحسن اصفهانی ادامه‌ی تحصیل داد. او سال‌ها در حوزه‌ی علمیه قم به تدریس فقه و اصول پرداخت و شاگردانی بزرگ و دانشمند تربیت كرد.

2.  شیخ عبدالله جوادی آملی

   وی از فقها، مفسران و فلاسفه‌ی بزرگ معاصر و از اساتید حوزه‌ی علمیه قم، دارای چندین اثر علمی، فقهی و تفسیری است.

3. شیخ حسن حسن‌زاده آملی

   وی از حکیمانی  است که در دوران معصر زندگی می کند و در ریاضی، شعر، نجوم و علم هیئت تبحر دارد. ایشان سال‌ها در تهران از محضر علامه شعرانی در زمینه‌ی فقه، تفسیر، ریاضی، حكمت، عرفان استفاده كرده و بهره‎های فراوان برده است و خاطراتی شیرین و شنیدنی از آن استادشان به یاد دارد.

سرانجام علامه شعرانی، دانشمند کم‌نظیر قرن چهاردهم  در سال 1393 ه.ق جان به جان آفرین تسلیم کرد و هم اکنون در جوار ملکوتی حضرت عبدالعظیم مدفون گردیده است.

آثار علامه شعرانی

ازجمله آثار علامه شعرانی عبارت است از:

1. شرح عمل به زیج هندی و براهین عملیات آن مبتنی بر هیئت جدیدتعلیقه و مستدرك تشریح الافلاك با اشاره به هیئت جدید

2.  حاشیه بر مجمع البیان در ده جلد با تصحیح کامل و اعراب اشعار و توضیح آن‌ها

3. رساله در علم درایه

4. تصحیح كامل تفسیر صافی در دو جلد

5. نثر طوبی

6. حواشی و تعلیقات بر تفسیر منهج الصادقین در ده جلد

7. مقدمه و حواشی و تصحیح كامل تفسیر ابوالفتوح رازی با توضیح اشعار و شواهد عربی و فارسی در دوازده جلد

   دائرة المعارف اصطلاحات قرآن که به سبک جالبی معانی متفاوت واژه‌های قرآنی به حسب استعمالات در آیات مختلف مطرح شده و مورد تفسیر قرار گرفته و حاوی معارف مختلف فلسفی و کلامی و نکات دقیق فقهی و تاریخی است.

8. هیئت فلاماریون، ترجمه از زبان فرانسه

9. تقاویم شبانه‌روزی.